KATARAKT
GİRİŞ
Gavin Francis ‘İnsan Vücuduna Seyahat’ adlı kitabında göz için şöyle diyor; Göz: Görmenin Rönesansı .
Görsel dünya ile etkileşimimizi sağlayan gözlerimiz, sağ ve sol göz çukurlarımızda (orbita) yer alır. Adeta bir kamera varsayılabilecek insan gözü (Lat.oculus/Gr.ophtalmus), vücudumuzdaki reseptörlerin %70’ini içeren özel bir görme tabakasına (retina) sahiptir. Retinadaki nöronların (görme reseptörleri) algıladığı görüntüler, impulslar halinde MSS(Merkezi Sinir Sistemi)’ne iletilir.Göz anatomisi, göz küresi (bulbus ocili) ve gözün yardımcı organları ( organa oculi accessoria) olmak üzere iki ana başlıkta incelenir.
-Göz Küresi; orbitada, yaklaşık 2,5 cm çapında, 10 gr ağırlığında bir biyokameradır.İç boşluğu üç odacığa ayrılmış olup, üç tabakalı bir duvar yapısına sahiptir.
1) Tunica fibroza (kornea ,sklera )
2) Tunica vasculoza (uvea, silier cisim, iris ,koroid )
3) Tunica nervosa (retina)
-Gözün yardımcı organları; kaş (supercilium), göz kapakları (palpebrae), konjuktiva, gözyaşı sistemi, ekstraokuler kaslar olarak ayrılır.
GÖRME OLAYI
KATARAKT
“Katarakt”, Yunanca “şelale” ya da “yukarıdan aşağıya inen kale kapısı” (görmeyi engelleyen perde) anlamına gelen kataraktes sözcüğünden gelir.
Katarakt, göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi sonucu gelişir ve nereden baksanız iki bin yıldan beri cerrahi olarak tedavi edilmektedir. Arkeologlar ve tarihçiler Hindistan, Çin ve Yunanistan’da yapılan kazılarda korneayı kesmek ve opaklaşmış merceği görüş alanında çıkarmak için kullanılan aletler ve yöntemler bulmuştur.17. yüzyılda merceğin yerinin değiştirilmesi Batıda yaygın uygulanan bir girişim haline gelmiştir. 1722’de St Yves , kataraktlı merceği gözün içinde daha derine doğru itmektense bütünüyle çıkarmayı başarmıştır. Günümüzde uygulanan katarakt ameliyatı, bu yöntemde yapılan bazı değişikliklerle geliştirilmiştir.
Katarakt, görüşün buğulanmış bir camın arkasından bakıyormuşçasına bozulmasıdır. Katarakt oluşumu merceğin bir kısmında ya da tamamında görülebilmektedir. Körlüğe sebep olmaz ve bir gözde görüldüğü için diğer göze sıçramaz. Her iki gözde de oluşabilir ancak gözler birbirini tetiklemez.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Katarakt, orta yaş üstü kişilerde görülen bir göz hastalığı olmakla beraber;
- Yenidoğan bebeklerde,
- Şeker hastalarında,
- Göze gelen fiziksel darbeler sonrasında,
- Uzun süreli kortizonlu ilaç kullananlarda görülebilen bir göz hastalığıdır.
KATARAKTIN BELİRTİLERİ
- Kataraktın en büyük belirtisi yavaş yavaş görme yetisinde azalmalar meydana gelmesidir.
- Normalde gözlüksüz yakını göremeyen kişinin yakını görmeye başlamasıyla da katarakt kendini gösterebilir. Kataraktın erken döneminde oluşan bir belirtidir ve özellikle yaşa bağlı katarakt oluşumunda görülür.
- Gece görmelerinde bozulma; araba farlarından gelen ışıkların saçılması ya da lambaların ışıklarının etrafa dağılmış şekilde görülmeye başlanması
- Çift görme probleminin başlaması
- Güneşli ortamlarda görüntünün bozulup dağılması
- Renkleri soluk görmeye başlama,
- Görüşte bulanıklaşma
- Gözlük numaralarında ani değişimlerin meydana gelmesi
KATARAKT TEDAVİSİ
Katarakt ilaç veya damla gibi yöntemlerle tedavi edilebilen bir hastalık değildir. Tek tedavi yolu cerrahi operasyondur. Katarakt ameliyatı; ameliyat öncesi hazırlıklar, operasyon ve hastanın yatağına alınması ile toplam 1 saatten az bir sürede gerçekleştirilir.
Hastanede Biyomedikal stajyeri olarak girdiğim bir katarakt ameliyatından örnek verecek olursam; hasta açısından çok rahat gerçekleşen bir operasyon olduğunu söyleyebilirim. Operasyon esnasında hasta cerrahlar ile konuşabiliyor ve gözünde meydana gelen değişiklikleri söyleyebiliyordu. Ağrı hissetmeden, yapılan işlemleri görmek de hastaya büyük bir iç rahatlığı sağlıyordu.
Katarakt ameliyatında her hasta için aynı yöntemler uygulanmaz. Hastanın yaşı ve göz durumu kullanılacak yöntem için belirleyici etmendir.
KATARAKT AMELİYATI YÖNTEMLERİ
- Fakoemülsiyon (Fako): En çok tercih edilen, son teknoloji kullanılarak uygulanan cerrahi yöntemdir. FAKO yönteminde yapılan ameliyatta klasik cerrahide olduğu gibi dikiş yoktur. FAKO’lu ameliyatta özel bir cihaz kullanılır. Bu yöntem halk arasında lazerli yöntem olarak bilinse de bu teknikte, gözün en dış tabakası olan “kornea” da 3 mm’den küçük bir kesi açılır. Bu kesiden lensin zarı çıkarılır. Kataraktlı lens, gözün içindeyken emilir ve yerine aynı fonksiyonu sağlayacak suni, katlanabilir bir mercek takılır. Hastanın gözüne damla sıkılır ve sonrasında ameliyat başlar. Ameliyat ortalama 5-20 dakika sürer ve açılan kesik çok küçük olduğu için hasta hızla iyileşir. Ameliyat sırasında hasta acı veya ağrı hissetmez. Sadece göze küçük dokunmalar hissedilebilir. Operasyon sırasında doktorunuzla iletişim kurabilecek durumda olursunuz. Kesinin boyutunun küçük olması gözde anatomik bozuklukların oluşmasını engeller ve astigmat oluşumu gibi bir problemle karşılaşılmaz. Hasta ertesi gün günlük hayatına geri dönebilir.
- Ekstrakapsüler Cerrahi: Dikişli katarakt ameliyatı olarak da bilinmektedir. Bu yöntemin uygulanması için kataraktın iyice olgunlaşması gerekir. FAKO tekniğine göre kataraktlı hastanın korneasında daha büyük bir kesi açılır. Lensin en çok matlaşan kısmı dışarı çıkarılarak kalan kısımlar emilir. Temizlenen doğal lensin yerine suni bir mercek yerleştirilir. Zaman içerisinde gözün bir parçası haline gelir ve ışıkları retinaya odaklayarak görme bozukluğunu düzeltir. Dikiş atılır ve ameliyattan bir süre sonra bu dikişlerin çıkarılması gerekmektedir.Bu yöntemle ameliyat edilen hastanın, FAKO tekniği kullanılarak ameliyatı yapılmış hastaya göre iyileşme süreci daha uzun zaman alır. Eskiden başvurulan bir cerrahi yöntemdir, artık tercih edilmemektedir.
KAYNAKÇA
- Gavin FRANCIS,İnsan Vücuduna Seyahat,Domingo Yayıncılık,İstanbul,2017
- Prof. Dr. Mehmet Yıldırım,Resimli İnsan Anatomisi,Nobel Kitapevi,İstanbul,2012
- http://www.dunyagoz.com/tr/tibbi-birimlerimiz/katarakt/katarakt-hakkinda
- http://www.safahastanesi.com.tr/saglik-kosesi/Kararakt-Nedir-Katarakt-Sebepleri-Belirtileri-ve-Tedavisi
- https://www.medikalakademi.com.tr/katarakt-nedenleri-belirtileri-teshisi-tedavisi/
