Yapay Zeka İle Kan Sayımı Analizi Yapabilen İlk Yerli Medikal Cihaz LİFACELL
Türk mühendisler, biyologlar ve hekimlerin beraberce geliştirdiği, kan hastalıklarına hızlı tanı koymada kullanılacak ilk yerli medikal cihaz Lifacell tanıtıldı. TÜBİTAK AR-GE desteği ile 18 ayda prototipi geliştirilen cihaz, klinik veriler ile eğitilmiş yapay zeka kullanarak analiz yapabiliyor.
Kanın içinde neler vardır?
Kanımızın içinde dokularımıza oksijen taşıyan hücreler, iltihap hücreleri ve pıhtılaşma ile ilgili hücreler bulunmaktadır.ly Bu hücreler dışında, pıhtılaşma proteinleri olan fibrinojen, metabolik artıklar, öncül maddeler, yağlar, şeker, hormonlar, fonksiyonel proteinler, enzimler, mineraller, moleküller, vücudun korunma sistemleri, bağ dokuları ile ilgili birçok madde, tümör belirleyiciler ve vücut sıvımız gibi birçok madde kanımızda bulunmaktadır.
Kanda, yapı ve görevlerine göre auvarlar, akyuvarlar ve kan pulcukları olmak üzere üç çeşit kan hücresi bulunur.
1- Alyuvarlar (Eritrositler)
Kanda en fazla bulunan kırmızı renkli kan hücrelerine alyuvarlar denir. (1 mm3 kanda 5 milyon tane bulunur). Alyuvarların kırmızı rengini yapısındaki hemoglobin maddesi verir.
2- Akyuvarlar (Lökositler)
Kanda en az sayıda bulunan, en büyük ve beyaz renkli kan hücrelerine akyuvarlar denir. (1 mm3 kanda 7 bin tane bulunur).
3- Kan Pulcukları (Trombositler)
Kandaki en küçük ve renksiz kan hücrelerine kan pulcukları denir. (1 mm3 kanda 300 – 400 bin tane bulunur). (Gerçek kan hücreleri değillerdir).
Hemogram (Tam Kan Sayım )Testi Nedir?
Bir kere de en az 16 hematolojik parametrenin ölçüldüğü ve laboratuvar dünyasında en fazla istenen testlerden biridir.Başlıca olarak genel sağlık durumunun kontrolü ve kemik iliğinin hücre üretimi faaliyetinin ve beslenme ile ilişkili yetersizlik bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi, bazı hematolojik malignitelerin ,akut enfeksiyon olasılığının ve kansızlıkların araştırılması gibi amaçlarda kullanılır.
Hemogram Testi Örneği
Kan sayım cihazlarının gerçekleştirdiği tahliller
• Tahmini eritrosit hacmi(MCV)
• Tahmini hücre (eritrosit) hemoglobini(MCH)
• Tahmini eritrosit hemoglobin konsantrasyonu(MCHC)
• Kırmızı kan hücresi eritrosit dağılım genişliği(RDW-CV)
• Standart deviasyon(RDW-SD)
• Hematokrit(HCT)
• Trombosit(platelet)(PLT)
• Tahmini trombosit hacmi(ÖPV)
• Tahmini dağıtım genişliği(PDV)
• Plateletcrit(PCT)
• Lökosit histogramı(WBC histogramı)
• Eritrosit histogramı(RBC histogramı)
• Trombosit histogramı(PLT histogramı)
Kan Sayım Cihazlarının Çalışma Prensipleri
Hücre sayım prensibi: BC3000plus tam kandan uygun oranda alınıp, hazırlanan numunelerin WBC(Lökosit Sayısı), RBC(Eritrosit,Alyuvar Sayısı), PLT(Trombosit Sayısı) büyüklüklerine göre sayar. Aynı zamanda HGB(Hemoglobin) ölçülür.
Sulandırılmış numuneler negatif basınçla RBC ve WBC aparatürlerine getirilir. Volümetrik düzen hassas cam tüplerinin iki adet sensöre bağlanmasından ibarettir. Bu tüpler her ölçümde belirli bir oranda sulandırılmış hasta numunesinin ölçülmesini sağlar. İki optik sensör arasındaki mesafe belli oranda sulandırılmış hasta numunesi kadardır.
Beyaz kan hücresi, kırmızı kan hücresi plateletler elektrik empedans metoduna göre sayılırlar. Bu metot esas olarak aparatürden geçen bir partikülün cihazın üzerindeki elektrik değişimlerinin ölçülmesidir. Elektrikler aparatürün her iki tarafına yerleştirilmiştir. Sıvı içerisindedir. Aparatürler elektriksel akımın üzerindedirler. Bir kan hücresi geçirgen değildir. Aparatürden elektrik geçerken empedansın yükselmesine neden olurlar. Elektriksel empedans direk olarak hücrenin büyüklüğü ile orantılıdır.
Cihaz hücreleri çeşitlerine göre sınıflandırır ve tek tek sayar. Cihaz bizim mikroskop altında gördüğümüzden daha fazla sayar çünkü insan gözü algılamada eksiklikler çeker. Cihaz doğruluğu arttırıp statik hataları azaltır.
Yerli Kan Sayım Cihazı Lifacell
Türk mühendisler, biyologlar ve hekimlerin beraberce geliştirdiği, kan hastalıklarına hızlı tanı koymada kullanılacak ilk yerli medikal cihaz Lifacell tanıtıldı. TÜBİTAK AR-GE desteği ile 18 ayda prototipi geliştirilen cihaz, klinik veriler ile eğitilmiş yapay zeka kullanarak analiz yapabiliyor. Cihaz lösemi, lenfoma, talasemi, diğer anemiler ve trombosit hastalıkları gibi bir çok kan hastalığına tanı konulmasında ve tedavi sürecinde kullanılacak. Cihazın üretim aşamasına 6 ay içerisinde gelmesi beklenmekte.
Kan hastalıklarının tanısında kullanılan Periferik Yayma Testi; kan damlasının bir tüp içerisinden alınması, alınan damlanın lam üzerine yayılması, özel boyalarla boyanması ve uzman hekimler tarafından mikroskopla incelenmesini içeren bir süreç. Lifacell ise tüm bu işlemleri otomatik olarak gerçekleştirebilmekte. Cihaz alınan görüntüleri yapay zeka teknikleri ile analiz ediyor ve yarım saat içerisinde rapor olarak sunuyor. Analiz verileri sistemde muhafaza edilerek, sonraki tetkiklerde hekimlere karşılaştırma yapma imkanı da vermektedir.
Türk Aferez Derneği Genel Sekreteri Doç. Dr. Emre Tekgündüz cihazın önemini şöyle açıklıyor: “Kan sayımı, dünyada olduğu gibi Türkiye’de çok yaygın şekilde yapılıyor. Ülkemizde kan sayımı değerlendirilip bazı anormallikler tespit edildikten sonra hastalar genellikle kan bilimi uzmanına yönlendiriliyor. Ülkemizde bunun sayısı son derece sınırlı. 80 milyonluk ülkemizde 500’ü aşmayan bir hematolog sayısı olduğu için, hastalara hizmet vermek için doğru hastanın bize yönlendirilmesi büyük önem taşıyor. O zamanda bu kan sayımına bütün hekimler bakıyor. Bu sistemin güzel tarafı yapay zekayı kullanması. Burada bir algoritma oluşturarak şüpheli ve gerçekten önemli bir durum varsa o zaman hematologa göndermek şeklinde sonuç çıkartıyor. Bu bizim iş yükümüzü çok hafifletecektir.”
Cihazı geliştiren Lifatek Elektronik firmasının CEO’su endüstri mühendisi Şükrü Özsürekçi ise cihazla ilgili “Bu sayede daha pahalı olan testlerin önüne geçerek hem ciddi maliyet avantajı sağlamak hem de büyük ölçekli hastanelerimize olan gereksiz başvuruları engelleyerek hekimlerimize destek olmak. Böylece onlara ciddi zaman tasarrufu sağlamış oluyoruz. Ayrıca manuel süreçte de hücre görüntülerinin kayıt edilmesi sorun olarak karşımıza çıkıyor. Cihaz bu sorunu da gidermiş olacak. Aldığımız hücre görüntülerini, hastalığın seyri sırasında tekrar değerlendirmek için kayıt altına almış olacağız. Hastalığın seyrini çok rahat şekilde gözlemlemiş olacağız” açıklamasını yaptı.
Yazan:
LİFE OF MEDİCAL –DÜZCE EKİBİ
Serdar KAYA
Berkay KUNT
Recep Enes KABAŞ
Berkay Rıza ALKAN
Hakime KARCIOĞLU
Kaynakça : 1)http://www.labvet.club/bunlaribiliyor/kan-sayim-hemogram-cihazi-nasil-calisir-parcalari-nelerdir.html
2) http://www.doktorix.com/hemogram-tam-kan-sayimi-cbc-testi-nedir-neden-istenir/
3) https://www.xtrlarge.com/2017/10/30/kan-hastalik-tani-yapay-zeka-lifacell/
