MİKROSKOP NEDİR?

İçindekiler

Çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük mikroorganizmaların objektif ve okuler adı verilen mercekler sistemiyle büyültülerek detaylı görüntüsünün incelenmesini sağlayan aletlere mikroskop denir.

MİKROSKOBUN TARİHSEL GELİŞİMİ

İlk mikroskop 1660 da Hollanda’lı Leuvenhoek tarafından yapılmıştır.
Günümüzde büyütme gücü 100.000’leri geçen elektron mikroskobuna kadar gelinmiştir.
İnsan gözü 0.1 mm. den daha küçük objeleri göremez. Mikroskop daha küçük objeleri görmede gözün görme sınırını genişletici bir rol oynar.
Günümüzde laboratuvarlarda en yaygın kullanılanlar, aydınlık alan (ışık) mikroskobudur.

Mikroskop Büyütmesi

Mikroskobun oküler ve objektif adı verilen iki bölümünde görülen değerlerin birbiriyle çarpılması ile elde edilir.

Örneğin, oküler 10x, objektif 40x olan bir mikroskobun büyütmesi 10*40 = 400 olacaktır.

MİKROSKOPTA İNCELEME ESNASINDA YAPILMASI GEREKENLER

Preparatı (lam ve lameli) nesne tablasının üzerindeki sıkıştırma klipslerinin altına yerleştirin.
Her zaman için en düşük büyütme seviyesi olan objektif ile çalışmaya başlayın.
Kaba ayar düğmesi ile nesne tablasını en üst seviyeye çıkartıncaya kadar tablanın kenarına bakın.
Daha sonra tüpe bakarak preparattaki görüntü belirinceye kadar kaba ayar düğmesini aşağıya doğru çevirin.
Daha sonra tüpe bakarak preparattaki görüntü belirinceye kadar kaba ayar düğmesini aşağıya doğru çevirin.
Kaba ayar yapıldıktan sonra ince ayar düğmesi ile keskin bir görüntü alıncaya kadar ayar yapın.
Büyütmeyi arttırmak için hareketli revolveri saat yönünde çevirerek ve her objektif değişikliğinde sadece ince ayar düğmesini ayarlayarak görüntüyü odaklayabilirsiniz.
Her büyütmede ışığa gereksinim artacağından iris diyafram daha fazla açılmalıdır.

MİKROSKOPLARIN KULLANIMINDAN SONRA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Mikroskop sadece gövde kolu üzerinden tutulmalı ve taşınmalıdır.
Objektifi tüpteki oküler ile birlikte en düşük büyütme seviyesine getirip bırakınız.
Aydınlatma sistemini kapatmayı unutmayınız.
Toz, mikroskobun ve optik aksamın en kötü düşmanıdır. Bu nedenle mikroskobun hassas iç bölümlerine tozun girmesini engellemek için herhangi bir objektifi veya oküleri kesinlikle mikroskop üzerinden çıkartmayınız.
Eğer mikroskobun gövdesi ve tablası tozlu ise, tozun silinmesi için yumuşak pamuklu bez parçası kulanınız.
Tüm bu işlemlerden sonra artık mikroskobu koruma örtüsüyle örtebilirsiniz veya çantasına yerleştirebilirsiniz.

MİKROSKOPLARIN ÇEŞİTLERİ

ELEKTRON MİKROSKOBU: Elektron mikroskopta görüntü elde etmede elektron kullanılarak görüntü birkaç milyon defa büyütülebilmektedir. Bu kadar büyütme özelliği, elektronun dalga boyunun ışık dalga boyundan birkaç bin defa daha küçük olmasındandır. Elektron mikroskop, ilmi araştırmalarda, atom ve virüs gibi çok küçük yapıların incelenmesinde kullanılır.

STEREOSKOPİK MİKROSKOPLAR: İki gözle bakılarak üç boyutlu görüntü sağlanan genelde biyoloji laboratuarlarında kullanılır.

POLARİZASYON MİKROSKOBU: Genellikle boyanmış ve canlı hücreleri incelemeye uygun olan bu mikroskop hücre ve dokuların bazı kısımlarını polarize ışığa gösterdikleri özel tepkilerden hareketle geliştirilmiştir.

İNTERFERANS MİKROSKOBU: Bir ışık demeti örnekten geçerken diğeri ise ışıktan geçemeyen ışık demetidir, değişik bölgelerin farklı yoğunlukları sayesinde kırılma indisleri ile farklılıkları ortaya koyar ve renkli bir görüntü oluşumunu sağlar.

METALURJİ MİKROSKOBU: Maden parçaları ışığı geçirmediği için mikroskoba kuvvetli bir ışık kaynağı ilave edilmiştir. Kaynaktan gelen ışık incelenecek cisme çarptırılarak objektife yansıyan ışıklardan inceleme yapılır.

KARANLIK ALAN MİKROSKOBU: Boyanmış ya da canlı örneklerin incelenmesinde kullanılır. Karanlık alanda özel bir kondenser yardımı ile ışıklı bir görüntü oluşturmaktadır. Radyografi ve tıpta kullanılır.

FLORESANS MİKROSKOP: Aydınlanmasında güçlü kaynaklar kullanan (ultraviole ışınları yayan, civa veya xenon yakan arka lambaları) bir mikroskop çeşididir. Parazitoloji ve bakteriolojide önemli yer tutarlar.

ATOMİK KUVVET MİKROSKOBU : Atomik kuvvet mikroskobu(AFM) kullanılarak atomik boyutta görüntüler elde edilerek yüzey çalışmaları yapılmaktadır. Radyasyon malzeme etkileşimleri açısından büyük öneme sahip olan polimerlerin ve ileri teknoloji ürünü süper iletkenlerin yapımı ve karakter çalışmaları da yapılmaktadır.

KONFOKAL LAZER TARAMA MİKROSKOBU: Işık kaynağı lazer olan optik mikroskoplarla Scanning Elektron mikroskop arasında bir mikroskop çeşididir. Fluoresans işaretleyicilerle işaretlenen nükleik asit dizileri bu mikroskopla incelenmektedir.

SAHA EMİSYON MİKROSKOBU: Metal veya yarı iletkenlerin yüzey görüntülerinden kristal yapılarını incelemek için, saha emisyon mikroskopları kullanılır. Çok yeni bir teknik olan bu mikroskopları elektron ve optik mikroskoplardan ayıran özellik, cisimden ışık veya foton geçirmek yerine cismin kendisinden elektron veya iyon koparma (emisyon) olayıdır. Emisyon elektrik sahası ile sağlanır. İncelenecek metalden kopan elektronlar televizyon tüpüne benzer bir ekran üzerine düşerek kristal yapıya göre izler bırakır. Kristal yapının ekrana düşen bu görüntüsü ayrıca fotoğraflanabilir. Elektron mikroskop kadar büyütme özelliği vardır. Görüntü çok net ve teferruatlıdır.

MİKROSKOP KALİBRASYONU

Oküler ölçeğinizi hazırlayın.
Mikrometreli lamınızı hazırlayın.
Okülerin göz lensinin vidasını çıkarın ve oküler ölçeğini (kazınmış/işaretli kısım aşağıda kalacak şekilde) okülere yerleştirin.
Diski tutmak için birkaç katlı lens kağıdı kullanın; tüm yüzeyleri toz ve pamuk/bez-parçalarından koruyun.
Kalibre edilmiş mikrometreli lamı mikroskobun tablasına koyun ve odaklayın. 0.1 ve 0.01 mm dilimlerin farkını ayırt edebilmelisiniz.
Tabla üzerindeki mikrometreli lam ile oküler ölçekteki “0” çizgisi objektif mikrometresindeki “0” çizgisinin üstüne tam hizalanacak şekilde konumlandırın.
Bu iki “0” çizgisi hizalandıktan sonra, objektif mikrometresini asla hareket ettirmeyin.
“0” çizgilerinin sağını kontrol ederek, bir sonraki çizgi çakışmasının nerede olduğunu bulun; bu çizgi çakışması mümkün mertebe “0” noktasından uzakta olmalıdır.
“0” çizgisi ile bulduğunuz ikinci çakışan çizginin olduğu yer arasındaki oküler ölçekteki dilimlerin sayısını sayın.
Mikrometreli lam üzerindeki “0” çizgisi ile ikinci çakışma noktası arasındaki 0.1 mm’lik dilimleri sayın.
Tek bir küçük oküler ölçek milimetresinin kaçta birine denk geldiğini aşağıdaki formüle göre hesaplayın.