FOTOTERAPİ CİHAZI NEDİR?
Fototerapi, sarılık olmuş bebeklere uygulanan özel bir tedavi yöntemidir. Zamanında doğan bebeklerde % 60 oranında, erken doğanlarda ise % 80 oranında sarılık görülmektedir. Yenidoğanlarda görülen sarılık çoğunlukla zararsızdır ve kendiliğinden düzelir. Bazen belli seviyenin üzerine çıkması nedeniyle beyinde ve işitme sisteminde kalıcı hasara neden olabilmektedir. Bu nedenle bebeklerde tespit edilen sarılık seviyesine göre fototerapi yani ışık tedavisi uygulanmaktadır.
Fototerapi cihazı ile deride biriken ve sarılığa yol açan bilirubin maddesi parçalanır ve vücuttan idrar ile atılır. Bu uygulama esnasında bebek çıplak olmalıdır, çünkü ne kadar çok vücut alanı ışık tedavisi alırsa o kadar etkili olmaktadır. Fototerapi cihazında tedavi gören bebeğin belirli aralıklarla kanındaki sarılık düzeyinin ölçülmesi gerekmektedir. Sarılık düzeyinin değişimine göre tedaviye devam edilip edilmeyeceğine karar verilir.
Bebeklerde Fototerapi Sınırı(Bilirubin Düzeyi) Nedir?
Miadında doğan bebeklerde fototerapi sınırı ,bebeğin doğum yaşına(saat) göre belirlenir. Burada bebeğin sağlıklı veya hasta olmasına göre de fototerapinin sınırı değişmektedir. Hasta yenidoğanlarda fototerapiye daha düşük bilirubin seviyelerinde başlanmaktadır.
Miadında ve normal ağırlıkta(≥2500gr) doğan bebeklerde fototerapi sınırı;
25-48 saatlik sağlıklı bebeklerde fototerapi sınırı; bilirubin değeri ≥12 mg/dl ise fototerapi düşünülür, ≥15 mg/dl seviyesinde fototerapi şart yani endikasyonu var.
49-72 saatlik bebeklerde sağlıklı fototerapi sınırı; bilirubin değeri ≥15 mg/dl ise fototerapi düşünülür, ≥18 mg/dl seviyesinde endikasyon vardır.
≥72 saatlik sağlıklı bebeklerde fototerapi sınırı; bilirubin ≥18 ise fototerapi düşünülür, ≥20 ise fototerapiye başlama endikasyonu var.
Hasta bebeklerde bilirubin değeri ≥13 mg/dl olursa fototerapi başlanmalıdır.
Düşük Doğum Ağırlıklı Bebeklerde Fototerapi Sınırı
Miadında doğduğu halde doğum ağırlığı <2500 gr olan bebeklerde fototerapi sınırı bebek ağrılığı düştükçe düşmektedir. Düşük doğum ağırlıklı bebekler sarılıktan yani yüksek bilirubinden daha çok etkilendikleri için fototerapiye daha düşük bilirubin değerlerinde başlanır.
Fototerapi Yan Etkileri
Bebeklerde en sık karşılaşılan fototerapi yan etkileri şunlardır.
• Retinal dejenerasyon; fototerapide ışığın göze gelmesi sonucu oluşan bir yan etkidir. Günümüzdeki tüm bebeklerin gözleri fototerapi esnasında kapatılmakta ve bu yan etki önlenmektedir .
• Sıvı kaybı; fototerapide hissedilmeyen sıvı kayıpları artar ve dehidratasyon gelişebilir. Fototerapi yan etkileri arasında sık görülen bir durumdur. Önlemek için bebeğin aldığı, çıkardığını takip etmek ve aldığı sıvıyı arttırmak gerekmektedir.
• İshal; bebeklerde yeşil ve sulu dışkılama olabilmektedir. Bağırsaklardan atılan yüksek miktardaki bilirubinin buna neden olduğu söylenmektedir.
• Deri değişiklikleri görülebilir. Genellikle geçici deri döküntüleri şeklinde görülür.
• Bronz bebek sendromu; sarılık için fototerapi alan bebeğin cildi, idrarı ve kanı grimsi kahverengi bir renk alır. Tehlikeli bir durum olmamakla birlikte fototerapinin kesilmesi ile düzelir.
• Kan değerlerinde düşme; kanda trombosit düşüklüğü görülebilir. Bunu nedeni trombositlerin yıkımındaki artıştır.
• Fototerapi yan etkileri arasında hipokalsemi de yer almaktadır. Kalsiyumun kanda düşmesi anlamına gelen bu durumun sebebi ışın verildikten sonra melatonin salgısının azalmasıdır. Azalan melatonin kalsiyumun kemiğe geçmesine dolayısıyla kandaki kalsiyumun düşmesine neden olur.
• PDA(Patent Duktus Arteriozus); Anne karnında bebeğin dolaşımının bir parçası olan duktus arteriozusun doğum sonrası kapanmaması anlamına gelir. Fototerapide PDA riski artmaktadır.
• Bebeğin vücut sıcaklığında artış olabilir. Bu da kullanılan mavi led ışıklardan kaynaklanmaktadır. Hatta bazen bebeğin vücudunda yanıklar meydana gelebiliyor. Bunu önlemek için gerekli losyonlar kullanarak önlem alınıyor. Belirli süre aralıkları ile çocuk cihazdan çıkartılıyor. Mesela fototerapi küvözlerinde ortam sıcaklığı artığı zaman uyarı vererek, küvöz içindeki fanları çalıştırarak, hava sirkülasyonu ile küvöz içi sıcaklığı normal değerde tutmayı sağlayarak bebeğin sıcaklık artışından en az seviyede etkilenmesini sağlar.
Brakiterapi ile ilgili yazımıza da göz atabilirsiniz.
Tıbbi aksesuarlar için Hasmed Tıbbi Aksesuar sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Kaynakça :
• http://sesanltd.com.tr/fototerapi-cihazi-elektro-mag-m-304/
• https://www.basarimedikal.com.tr/medikal-urunler/yeni-dogan/fototerapi-cihazlari/
• http://www.medikalikinciel.com/2445/kabin-tip-fototerapi-cihazi
• https://www.saglikbilgi.net/bebeklerde-fototerapi-siniri/
